Jak prawidłowo odczytywać oznaczenia śrub?

Elementy złączne do połączeń śrubowych produkowane są z rozmaitych materiałów, w różnych kształtach i w szerokim zakresie wymiarowym. Tak olbrzymia różnorodność oferty może utrudniać odnalezienie właściwej części. Na szczęście śruby są normalizowane, obowiązują też jasne reguły ich oznaczania. Z lektury tego tekstu dowiesz się, jak odczytywać symbole opisujące śruby.

Śruby wg norm DIN, PN i ISO

Trwałość i bezpieczeństwo połączeń śrubowych wymaga stosowania części idealnie dopasowanych do konkretnych zastosowań. Dla ułatwienia konstruktorom odnalezienie śrub o konkretnych wymiarach, proporcjach i wytrzymałości elementy złączne są normalizowane. Obecnie funkcjonuje kilka norm, wg których klasyfikowane są śruby: niemiecka DIN, polska PN i międzynarodowa ISO. Śruby DIN w większości mają swoje odpowiedniki w pozostałych normach. I tak np. śruby z łbem sześciokątnym DIN 933 odpowiadają śrubom PN 82105 i ISO 4017, a śruba z łbem sześciokątnym DIN 961 jest taka sama jak śruba PN 82105 i ISO 8676. Odpowiedników w polskich ani niemieckich normach nie mają natomiast śruby z łbem wypukłym 7380.

Śruba pasowana DIN 610 10.9 M20x60 – czyli jaka?

Aby zobrazować sposób znakowania śrub, posłużmy się przykładem przytoczonej śruby pasowanej. Wiemy już, że oznaczenie DIN 610 (PN 82341) opisuje kształt śruby i proporcje między łbem a gwintem. Co oznaczają kolejne symbole?

• 10.9 – to oznaczenie klasy twardości; wartość podana przy naszej śrubie wskazuje na wysoką klasę wytrzymałości.
• M – to oznaczenie rodzaju gwintu, w tym przypadku metrycznego, z zarysem 60 stopni.
• 20x60 – to oznaczenie wymiarów śruby; omawiany element ma szerokość 20 mm i długość 60 mm (bez gwintu).

Taki system znakowania śrub nie zawsze jest czytelny, dlatego niektórzy dystrybutorzy w swoich katalogach stosują rozbudowane opisy. Na stronie internetowej Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego Logis znajdziemy dokładne opisy wszystkich śrub, dzięki czemu możemy łatwiej zorientować się m.in. w rozwiązaniach materiałowych i rodzajach stosowanych zabezpieczeń antykorozyjnych – nawet bez dokładnej znajomości obowiązujących norm.

Na łbie śruby możemy też znaleźć dodatkowe oznaczenia literowe. Odnoszą się one do właściwości mechanicznych materiału. Symbol A 10.9 oznacza, że mamy przed sobą śrubę dokładną (z pogrubionym trzpieniem) wysokiej klasy wytrzymałości. Zamiast litery A na łbie mogą znaleźć się dwie kolejne litery alfabetu: B – na śrubie klasy średnio dokładnej (z trzpieniem toczonym lub ciągnionym); C – na śrubie klasy zgrubnej.